Διαχρονικές Αλήθειες

Ο Ίων Δραγούμης γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1878. Το περιβάλλον, η αγωγή και η φύση διαμόρφωσαν την προσωπικότητα του Ι. Δραγούμη. Ο πατέρας του, Στέφανος Δραγούμης, ήταν λόγιος, νομικός, πολιτικός και διετέλεσε και πρωθυπουργός της χώρας. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο Ι. Δραγούμης μπολιάστηκε με τη φιλοσοφία και την ιστορία που διαμόρφωσαν τον ορίζοντα των γνώσεων και των αντιλήψεών του. Ενδεδειγμένα εφόδια για τον πολιτικό του βίο.

Γράφει ο Επαμεινώνδας Ε. Πανάς

Πέραν αυτών σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1897 κατετάγη στον Ελληνικό Στρατό, όπου, στο βιβλίο του «Το Μονοπάτι» περιγράφει τις αδυναμίες του πολιτικού συστήματος καθώς και τους σκοπούς ύπαρξης του Ελληνικού Έθνους. Η περιγραφή αυτή δεν ήταν μια αφ’ υψηλού αντίληψη, αλλά ήταν ένας από τους λόγους που τον οδήγησαν στην απόφασή του να «δουλέψει για την πατρίδα», όπως γράφει χαρακτηριστικά στο «Μονοπάτι». Η διάθεση, το ενδιαφέρον και η ορμή του να «δουλέψει για την πατρίδα» διαμορφώθηκε από τη δική του προσωπική επίγνωση και εκτίμηση για την κατάσταση του πολιτικού συστήματος της εποχής. Δύο χρόνια αργότερα, 1899, εισέρχεται στο Διπλωματικό Σώμα του Υπουργείου Εξωτερικών και το 1902 αναλαμβάνει υποπρόξενος στο Μοναστήρι.

Ο Ι. Δραγούμης πήγε με ευχαρίστηση στο Μοναστήρι μια και η οικογένεια Δραγούμη κατάγετο από την Μακεδονία και δεν είχαν πάψει να εκδηλώνουν την αγάπη τους και την αγωνία τους για τη Μακεδονία. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον δεν αποτελεί έκπληξη η διαμόρφωση των αντιλήψεων του Δραγούμη για το Μακεδονικό ζήτημα. Άλλωστε, ο σύζυγος της αδερφής του, Ναταλίας, ο Παύλος Μελάς, ήταν η ψυχή του Μακεδονικού Αγώνα.

Ο Δραγούμης έτρεφε βαθειά εκτίμηση για τον Παύλο Μελά «καταφεύγω σε εσένα γιατί είσαι ο καλλίτερος πατριώτης που είδα στην Ελλάδα» (Τα τετράδια του Ίλιντεν). Στο Μοναστήρι, ο Ι. Δραγούμης οργανώνει τις κοινότητες της Μακεδονίας με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση του βουλγαρικού επεκτατισμού. Ο Δραγούμης εργάστηκε σκληρά ξεπερνώντας τα συμβατικά καθήκοντα ενός διπλωματικού υπαλλήλου. Άλλωστε, δεν πίστευε μέσα του στην πάγια οδηγία του Υπουργείου Εξωτερικών «να μη γεννά ζητήματα» Αγνοώντας ο Δραγούμης την ποταπή αυτή προτροπή έδειξε ότι ήταν μια προσωπικότητα που είχε άντερα, αφού πρωταγωνίστησε στην οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα, ιδρύοντας την «Μακεδονική Άμυνα». Ταυτόχρονα, συνέβαλε στην οργάνωση των Ελληνικών κοινοτήτων στο αντιβουλγαρικό του αγώνα. Οι πολιτικές ιδέες του Ι. Δραγούμη επηρεάστηκαν από τους Νίτσε, Χ. Σπένσερ και από τον Γάλλο πολιτικό και θεωρητικού του Γαλλικού εθνικισμού, Μ. Μπαρρές, τον οποίο συνάντησε το 1900 στην Αθήνα.

Το 1902 γνωρίζεται με τον ελληνολάτρη Περικλή Γιαννόπουλο, ο οποίος θα ασκήσει μεγάλη επιρροή στη ζωή και τη σκέψη του. Στο βιβλίο του «Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες», ο Δραγούμης θα αναφερθεί σε αυτήν τη γνωριμία του με τον Π. Γιαννόπουλο.

Ο Π. Γιαννόπουλος, ελληνολάτρης και οραματιστής της Ελληνικής Αναγέννησης στο έργο του «Έκκλησις προς το Πανελλήνιον Κοινόν (1907)» σημειώνει: «Από της εμφανίσεως της Ελληνικής Φυλής έως σήμερα δεν εφάνη καμιά συνολική εργασία, εξηγούσα εκ ρίζης ολόκληρον το Ελληνικόν Φαινόμενον, με βάσιν την γνώσιν της Ελληνικής γης και του Ελληνικού ζώου αναλύουσα ολόκληρο το παρελθόν και το παρόν και εξ’ αυτόν ανασυνθέτουσα και σχεδιαγράφουσα το αύριον… και εφ’ όσον δε υπάρξει μια τουλάχιστον εργασίαν τοιαύτη, των αδυνάτων αδύνατο η ελληνική φυλή ν’ αποκτήσει συναίσθησιν εαυτής. Ο Ελληνισμός θα διαμένει γίγας πεσμένος ανάσκελα, τρωγόμενος από μύγες και σκουλήκια, σκύλους και λύκους. Πάσα δε ελπίς αναλάμψεως αληθινού ελληνισμού καθαρά ματαιοπονία: ουτοπία».

Το 1906 σε άρθρο του το «Νέον Πνεύμα», ο Π.Γιαννόπουλος γράφει:

«Μη σας ξαφνίζει η χαμηλότης της γλώσσης. Κανένα γλωσσικόν κατέβασμα, δεν θα κατώρθωνε να ζωγραφίσει την ποταπότητα των Ελληνικών Πραγμάτων… Εσκοτώσατε την ελληνικήν νεότητα, και το έθνος χωρίς νεολαίαν είναι άνοιξις χωρίς άνθη… Κάτω η Ελλάς των ψήφων, των μισθών, των χαρτοπαικτών και των βουλευτών!… Ιδού η Ελλάς σας. Η Ελλάς των δικηγορίσκων, υπαλληλίσκων και βουλευτών…  Αναβαπτισθείτε εις το θείον φως της γης σας και εις τα παραδείσια ελληνικά νερά. Θα εξέλθετε ζωντανοί και θα εξέλθετε Έλληνες… Εάν ερωτηθείτε οι Ελλαδικοί, αυτή είναι η Ελλάς την οποία ωνειρεύθησαν οι φουστανελάδες πάπποι σας; Θα απαντήσετε, βεβαίως όχι… Αλλά και τα έσχατα ψηφοφόρα και βουληφόρα καρατομήσιμα κτήνη, εάν ερωτηθούν, θα σας απαντήσουν, όχι… Εφόσον υπάρχει βουλευτής, αδύνατον να υπάρξη νόμος.»

Μήπως η θέση – λύση που πρότεινε ο Π. Γιαννόπουλος είναι και σήμερα αναλλοίωτη και επίκαιρη;

Ή μήπως δεν είναι επίκαιρη η επισήμανση του πριν από 112 χρόνια (!!!) για τη Μακεδονία μας; Έγραφε στην «Έκκληση προς το Πανελλήνιον Κοινόν» το 1907:

«Ντροπή σας να συζητάτε με τον Σκυλόφραγκο αν η Μακεδονική Σας Γη είναι Δική Σας Γη. Και να τον πείσης, δεν τον πείθεις τον Ληστή. Ή μόνος του ή με Σμπίρους βαλτούς θα προσπαθήση να Σας πάρη κάθε Γη.

Οι Πολιτισμοί που Σας Έμαθαν οι Δασκαλοτσούσιδες να προσκυνάτε μπρούμυτα, σας καμπανίζουν κατάμουτρα με άγρια χαστούκια: Η ΜΟΝΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΠΑΘΙ.

Και είνε ανήθικον και άσκοπον και το να σας δώσουν και το να δεχθείτε τι. Και να σας δώσουν, αν είσθε Σάπιοι, ο πρώτος Δυνατός θα Σας το πάρη. Το ηθικόν είναι αν είσθε Σάπιοι, να σας ξεπατώσουν και καθαρίσουν τη Γη.

Φυλάτε τη Γη Σας και την Τιμή της, μόνο με Σπαθί. Πάψετε Σαπιοδάσκαλοι και Σαπιορήτορες -ΑΝΑΦΟΡΑΤΖΗΔΕΣ- να εξευτελίζετε τη Φυλή. Πάψετε Παλιόγρηες τις κλάψες, τα σάλια, τα μελάνια και πιάστε το ΣΠΑΘΙ.

Τα πάντα στη Ζωή -Η ΦΥΣΙΣ ΤΟ ΛΕΕΙ- κατακτώνται με το ΣΠΑΘΙ. Και έτσι είνε και μόνο έτσι ΠΡΕΠΕΙ να είναι.»

Ο Π. Γιαννόπουλος, σε άρθρο του στο περιοδικό «Νουμά» με τίτλο «Νέο Πνεύμα»αναδεικνύει τον βαθμό αλληλοεκτίμησης μεταξύ των δύο ανδρών.

Στις 12 Οκτωβρίου του 1904, στα Στάτιστα, πέθανε ο γαμπρός του Παύλος Μελάς ως ήρωας, γράφοντας τη δική του ιστορία για την Μακεδονία. Ο θάνατος του Παύλου Μελά αφύπνισε την απαθή Ελληνική κοινωνία. Ο ίδιος ο Δραγούμης, δημοσιεύει με το φιλολογικό του ψευδώνυμο «Ίδας» το έργο του: «Μαρτύρων και ηρώων αίμα» που αναφέρεται στον θάνατο του Παύλου Μελά και στον Μακεδονικό Αγώνα.

Ο ιστορικός Βακαλόπουλος, στην «Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού – Μακεδονία (1990)» γράφει για τον Ι. Δραγούμη:

«Ζυμωμένος με τα προβλήματα και τους μακροχρόνιους εθνικούς αγώνες δεν διστάζει να στραφεί ακόμη και κατά της επίσημης ελληνικής πολιτικής, η οποία είχε εγκαταλείψει στην τύχη του τον ελληνισμό της Μακεδονίας τηρώντας «άψογη στάση» στη σχέση της με την Τουρκία».

Αυτή η «άψογη στάση» ισχύει και σήμερα.

Το 1905 ο Δραγούμης εγκατέλειψε τη Μακεδονία για να υπηρετήσει στο Γενικό Προξενείο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί διαπίστωσε την άνθιση του θεσμού της Κοινότητας από τους Έλληνες της διασποράς. Δημιούργησε στενή φιλία με τον καινοτόμο μεγάλο Έλληνα ποιητή τον Κωνσταντίνο Καβάφη.

Η Αλεξάνδρεια του έφερε μία σημαντική αλλαγή στη ζωή του: Γνωρίζει την Πηνελόπη Δέλτα, κόρη του μεγαλέμπορου Εμμανουήλ Μπενάκη και παντρεμένη με τον πλούσιο Φαναριώτη Στέφανο Δέλτα. Ο Δραγούμης ήτο εύγλωττος και μπόρεσε να κατακτήσει την καρδιά της Πηνελόπης Δέλτα. Ο έρωτάς τους συζητιόταν στην αλεξανδρινή και την αθηναϊκή κοινωνία. Έχουν γραφτεί αρκετά και από την ίδια την Π. Δέλτα για την σχέση τους.

Τον Οκτώβριο του 1908 διέκοψαν την σχέση τους.

Από εκείνη την χρονική στιγμή η Π. Δέλτα φορούσε πάντα μαύρα ρούχα «για να θρηνεί τον έρωτά της» μέχρι την 27^η Απριλίου 1941, ημέρα της εισβολής των Γερμανών στην Αθήνα όπου και αυτοκτόνησε. Η σχέση φαινομενικά διακόπηκε το 1908, όμως, ουσιαστικά, για την Π. Δέλτα πέθανε η σχέση με την αυτοκτονία της.

Την Μεγάλη Πέμπτη της 8^ης Απριλίου 1910 στη θάλασσα του Σκαραμαγκά αυτοκτονεί ο alter ego του, ο οραματιστής Περικλής Γιαννόπουλος.

Το 1911 το έργο του «Όσοι ζωντανοί» που αποτύπωνε το όραμα του Νέου Ελληνισμού, είναι αφιερωμένο στον Π. Γιαννόπουλο. Ακόμη και ο τίτλος «Όσοι ζωντανοί», είναι από τον Π. Γιαννόπουλο, «…θα εξέλθετε ζωντανοί και θα εξέλθετε Έλληνες»

Στο ημερολόγιό του ο Δραγούμης σημειώνει: «Μου φαίνεται πως τώρα που έφυγε κείνος είναι ανάγκη να φορτωθώ όλα τα βάρη εκείνου. Και γι’ αυτό έχω πολλή, πάρα πολλή δουλειά. Ούτε μια στιγμή της ζωής μου δεν πρέπει να χάσω»…

Τον Οκτώβριο του 1912 ξεσπά ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος και ο Δραγούμης υπηρετεί υπό τον Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο, ο οποίος τον αποσπά στο Επιτελείο του Διαδόχου μαζί με τον Β. Δούσμανη και τον Ιωάννη Μεταξά.

Στις 29 Δεκεμβρίου του 1912 ξεκινά η αντιπαράθεσή του με τον Βενιζέλο μέσα από ένα καθαρά αντιβενιζελικό άρθρο στο «Νουμά» με το ψευδώνυμο «Βρούτος». Ο Βενιζέλος το 1913 στέλνει τον Δραγούμη στην Κωνσταντινούπολη για να διαπραγματευθεί την ανταλλαγή των Ελληνικών πληθυσμών. Ο Δραγούμης αρνείται και ζητά ανάκληση. Το 1914, ως Πρεσβευτής στην Πετρούπολη, επιτυγχάνει κάτι εθνικά πολύ σημαντικό: Την αναγνώριση του αυτόνομου καθεστώτος του Αγίου Όρους. Στις εκλογές του Μαΐου του 1915 εκλέγεται ανεξάρτητος Βουλευτής Φλώρινας και Καστοριάς. Ο Δραγούμης είχε πλέον έρθει σε ρήξη με τον Βενιζέλου και στις 16 Ιουνίου 1917, με το άρθρο του «το μάθημα των Πραγμάτων» μεγιστοποιείται η μεταξύ τους ρήξη, αφού κατά τον Δραγούμη οι ενέργειες του Βενιζέλου οδηγούν την Ελλάδα να καταστεί ένα προτεκτοράτο.

Στο συγκεκριμένο άρθρο ο Δραγούμης επισημαίνει ότι:

«Η Ελλάς κατήντησε προτεκτοράτον τριών ξένων Δυνάμεων. Προς επίτευξιν τούτου συνέπραξε ευσυνειδήτως ομάς ασυνειδήτων Ελλήνων, εργασθήσα ανενδότως και ανερυθριάστως προς τούτον από ενός και ημίσεως έτους… Έκτοτε δεν έπαυσαν αι δυνάμεις να επεμβαίνουν ελευθέρως και ανενοχλήτως εις τα ημέτερα πράγματα και να καταλύουν, όπου ημπορούσαν, την κυριαρχία του Κράτους… Η Βουλή των Ελλήνων δεν ενόμισε ότι άξιζε τον κόπον να διαμαρτυρηθεί… δια την καταπάτησιν της κυριαρχίας της Ελλάδος.»

Το άρθρο οδήγησε τον Ύπατο Αρμοστή της Γαλλίας να συμπεριλάβει τον Δραγούμη στους πολιτικούς που εξόρισε τον Ιούλιο του 1917 στην Κορσική (μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται και ο Ιωάννης Μεταξάς). Η ωμότητα των Βενιζελικών απέναντι στον Δραγούμη μεγιστοποιείται όταν τον εκτοπίζουν, το 1919, στη Σκόπελο και δεν του επιτρέπουν ούτε να συναντήσει, στον Πειραιά, τον γέροντα πατέρα του. Η βενιζελική αμνηστία του Νοεμβρίου του 1919 τον φέρνει ελεύθερο στην Αθήνα, όπου και συμμετέχει στην Ηνωμένη Αντιπολίτευση (αντιβενιζελικός συνασπισμός). Στις 30 Ιουλίου του 1920 η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου στην Λυών της Γαλλίας, όπου τραυματίστηκε ελαφρά, διαδόθηκε η παραποιημένη πληροφορία ότι ο Βενιζέλος δολοφονήθηκε. Το αποτέλεσμα της ψευδούς πληροφόρησης οδήγησε πλήθος βενιζελικών στους δρόμους, θεωρώντας ως υπεύθυνους του «φονικού» τους ηγέτες της «Ηνωμένης Αντιπολίτευσης». Το βενιζελικό πλήθος προκάλεσε καταστροφές σε σπίτια, σε καταστήματα, σε εφημερίδες μέχρι και το θέατρο «Κοτοπούλη» δεν γλύτωσε από την εκδίκηση για έναν ανύπαρκτο φόνο. Η κατάσταση ήταν εκτός ελέγχου.

Ο Δραγούμης με την Κοτοπούλη στη διαδρομή προς την Κηφισιά, στο σπίτι της οικογένειας Δραγούμη, τους σταμάτησε το Τάγμα Ασφαλείας της Προσωπικής Φρουράς του Βενιζέλου, τους οποίους άφησαν μετά για να συνεχίσουν προς τη Κηφισιά. Ο Ίων Δραγούμης, ως ένας από τους ηγέτες της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης αλλά και ως υπεύθυνος της εφημερίδας του «Πολιτική Επιθεώρηση» ήθελε να επιστρέψει στα γραφεία της εφημερίδας του, ώστε στο φύλλο που θα κυκλοφορούσε την επόμενη ημέρα να καταδίκαζε με το κύριο άρθρο του την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου.

Η Κοτοπούλη προσπάθησε να τον πείσει μάταια να μην επιστρέψει στα γραφεία της εφημερίδας του.

Το αποτέλεσμα ήταν στη διαδρομή να τον συλλάβουν, να τον οδηγήσουν στον στρατώνα του Τάγματός τους, όπου τον ανέμεναν δύο γνωστοί του: ο Εμμανουήλ Μπενάκης (πατέρας της Πηνελόπης Δέλτα) και ο Παύλος Γύπαρης, Διοικητής, γνώριμός του από τον Μακεδονικό Αγώνα. Η συνέχεια είναι τραγική και ας αφήσουμε τον Ιγκόρ Λεμπέντιεφ, έναν αυτόπτη μάρτυρα που καυέθεσε στην εφημερίδα «Σκριπ»:

«Περί την 4^ην απογευματινίν ανέμενον μεθ’ ομάδος εκ τριών ή τεσσάρων προσώπων την άφιξιν του τραμ, παρά την γωνίαν της Λεωφόρου Κηφισίας και της οδού Ιωάννου Παπαδιαμαντοπούλου, πλησίον του υπ’ αρίθμ. 907 στύλου των ηλεκτρικών συρμάτων. Την προσοχήν μου επέσυρε ομάς στρατιωτών αγόντων εν συνοδεία έναν πολίτην καλού παρουσιαστικού και βαδίζοντος μετά πολλής αξιοπρέπειας. Δεξιόθεν και αρισερά αυτού εβάδιζον δύο στρατιώται, δεκάς δ’ εταίρων στρατιωτών είπετο εκ του σύννεγυς. Πάντες έφερον τυφέκια. Μόλις το απόσπασμα επλησίασε εις το υπ’ αρίθμ. 905 στύλου του τραμ  μετέβαλε κατεύθυνσιν προς τα αριστερά και εσταμάτησε παρά το πεζοδρόμιον, άφησαν τον αιχμάλωτον πολίτην επί του πεζοδρομίου, εις απόστασιν τεσσάρων περίπου βημάτων. Οι στρατιώται αφού εσταμάτησαν, επυροβόλησαν: ερρίφθησαν υπ’ αυτών περί τους δέκα πυροβολισμοί. Ουδέν πρόσταγμα ηκούσθη. Ο πυροβοληθείς πολίτης έπεσε άπνους, χωρίς να βγάλη κραύγην, χωρίς να είπη τι».

Εφονεύθη την 31^η Ιουλίου του 1920 από τους βενιζελικούς ο Ίων Δραγούμης, λαμπρός Έλληνας που αφιέρωσε όλη του τη ζωή υπέρ της ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ.

Τους ενόχους, δεν θα τους μάθουμε ποτέ. Πέρασε περίπου ένας αιώνας και δεν μάθαμε για τον φρικτό θάνατο ενός μεγάλου ηγέτου που θα άλλαζε πολλά πράγματα, όχι μόνο στην αντιβενιζελική παράταξη, μα κυρίως και στη χώρα.

Για αυτόν ο Κωστής Παλαμάς θα γράψει τη «Νεκρική Ωδή»:

«Λευκή ας βαλθεί όπου έπεσες κολώνα

(πως έπεσες γραφή να μην το λέει)

λευκή με της πατρίδας την εικόνα

μόνο εκείνη ταιριάζει να σε κλαίει,

βουβή, μαρμαρωμένη να σε κλαίει»

Ο Ελληνοκεντρισμός του Ι. Δραγούμη και ο συνεχιζόμενος ρόλος του Ξένου Παράγοντα

https://panas1821.wordpress.com/2019/07/30/%ce%bf-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%bf%ce%ba%ce%b5%ce%bd%cf%84%cf%81%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b9-%ce%b4%cf%81%ce%b1%ce%b3%ce%bf%cf%8d%ce%bc%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%ce%b9/

30 Ιουλίου 2019